Στα Βορινά της Ελλάδας στα σύνορα με τη Π.Γ.Δ.Μ βρίσκεται ένας ΑΚΡΙΤΙΚΟΣ άγονος κατά το μεγαλύτερο μέρος του νομός. Ο νομός ΚΙΛΚΙΣ. Στο κέντρο του περίπου βρίσκεται ένα χωριό 1.200 περίπου κατοίκων, το ΝΕΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ. Η ιστορία του χωριού αρχίζει το 1926 με το όνομα «ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ».
Σε μια περιοχή που η ιστορία της πάει πολύ παλιά (γύρω στα 1100 π.χ.) στην εποχή του σιδήρου, όπως μαρτυρούν ευρήματα αρχαίων τάφων που βρέθηκαν, και που βρίσκεται Β.Α. της πόλης του ΚΙΛΚΙΣ στην κοιλάδα του ΓΑΛΛΙΚΟΥ ποταμού, χτίζεται το 1926 απ’ το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ η ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ για να εγκατασταθούν εδώ Έλληνες πρόσφυγες από τις ανταλλαγές πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας(1912-1924).
H ιστορική οντότητα της περιοχής αρχίζει το 1100 π.χ. κάτοικοι της περιοχής τα χρόνια του ΤΡΩΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1185 π.χ.) όπως φαίνεται από τους στίχους του ΟΜΗΡΟΥ (Β, 848) «οι τοξοφόροι ΠΑΙΟΝΕΣ με την Πυραίχμην ήλθαν μακρόθε, απ΄ τον Αξίον πλατύροο ποτάμι το ωραιότερο της γης, και από την Αμυδώνα»
……είναι οι ΠΑΙΟΝΕΣ, λαός ελληνοθρακικός, που ονομάστηκαν έτσι από τον Παίονα, γιο του Ενδυμίωνα βασιλιά της Ήλιδας. Ο Παίωνας μετά την ήττα του σε αγώνα δρόμου από τον αδερφό του Επειο φεύγει από την Πελοπόννησο και οργανώνει το κράτος των Παιόνων που κατοικούν σε μια ευρύτερη περιοχή (Πελαγονία, Εορδαία, Πιερία, Αλμωπία, Ημαθία, Αμφαξίτη, Βοτταία, Μυγδωνία, Κρηστωνία, Βισαλτία, Οδομαντική).
Η περιοχή του ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟΥ αποτελούσε ένα τμήμα της Μυγδονίας που εκτείνεται σ’ όλο το σημερινό νομό Θεσσαλονίκης.
Γύρω στα 700 π.χ. αρχίζει η ιστορία των ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ που κατοικούν στην Ορεστίδα (περιοχή της Πίνδου) οι οποίοι αρχίζουν να εξαπλώνονται προς τα ανατολικά. Πρώτα καταλαμβάνουν την Εορδαία, και επί βασιλείας του Αλκέτα (658-540) και του Ανύντα Α’ (540-498) περνούν τον Αξιό και καταλαμβάνουν τμήματα της Μυγδονίας.
Η πρώτη φορά όμως που γίνεται συγκεκριμένη ιστορική αναφορά στο ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ είναι πολύ αργότερα και συγκεκριμένα το 1339 μΧ. κατά την διαμάχη του Ιωάννη Β’ Παλαιολόγου και του Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού, όταν ο δεύτερος σφετεριστής του Βυζαντινού θρόνου πίεζε την Θεσσαλονίκη, και ο Αλέξιος Απόκαυκος βγήκε με στρατό και κατέλαβε το ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ για να υπάρχει ελεύθερη περιοχή από στεριά για τη Θεσσαλονίκη. Το 1341 χτίζεται στην περιοχή ΚΑΣΤΡΟ, απ’ τον ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ Γ’ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ στα πλαίσια της εσωτερικής Βυζαντινής πολιτικής, που απέβλεπε στην ενίσχυση ορισμένων περιοχών μετά από εσωτερικές συγκρούσεις που είχαν σαν αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση του.
Την εποχή περίπου αυτή εμφανίζονται και οι Οθωμανοί Τούρκοι οι οποίοι αργότερα θα καταλύσουν ολόκληρο σχεδόν το Βυζαντινό κράτος και την περιοχή στην οποία αναφερόμαστε.
Το 1373-1374 λοιπόν ο Γαζή Εβρενός Μπέης κυρίευσε το Γυναικόκαστρο που μετονομάζεται τούρκικα (Αβρέτ Χισάρ). Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το Αβρέτ Χισάρ είναι καζάς (μικρή διοικητική μονάδα της Τουρκικής Αυτοκρατορίας) που ανήκει στο Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης. Το Αβρέτ Χισάρ, έδρα του ομώνυμου καζά, κατά τον 17ο αιώνα κατοικείται από έλληνες, Βούλγαρους και Σέρβους, που ασχολούνται με το εμπόριο και τη βιοτεχνία και ζουν ειρηνικά. Η ειρήνη διαταράσσεται το 1821 με τους πρώτους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων κατά του τουρκικού κράτους. Το 1913 τελικά, στις 21 Ιουνίου, μετά τους Μακεδονικούς αγώνες και αφού έχουν εμπλακεί στην περιοχή οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι με τους Βαλκανικούς πολέμους το 1912, απελευθερώνεται το ΚΙΛΚΙΣ που με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου παραχωρείται στην Ελλάδα.
Τα σύνορα της Ελλάδας φτάνουν μέχρι τον ποταμό Έβρο. Τι γίνεται όμως με τους ΈΛΛΗΝΕΣ της ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ, του ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, της ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ;.
Ορόσημο του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ είναι η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας- ΕΛΛΑΔΟΣ 1912-24. Στα πλαίσια αυτής της ανταλλαγής λοιπόν στην περιοχή του ΑΒΡΕΤ ΧΙΣΑΡ εγκαθίστανται Έλληνες που ήρθαν απ’ την περιοχή της ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ και πιο συγκεκριμένα από την επαρχία «Τσατάλτζας» περίπου 60 χιλιόμετρα απ’ την ΠΟΛΗ, και Έλληνες από την περιοχή του ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ και πιο συγκεκριμένα από την περιοχή «Αρτοχάν» του ΚΑΥΚΑΣΟΥ. Ιδρύονται λοιπόν δύο χωριά, η ΠΑΛΑΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ και η ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ.
Στη ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ εγκαθίστανται (μετά από μακρύ οδοιπορικό που ξεκινάει απ΄ την ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, περνάει από την ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ και την ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ), το 1926 Έλληνες πρόσφυγες που άφησαν τα χωριά τους, και με την φροντίδα του ελληνικού κράτους το 1926 ιδρύουν την ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ, άμεσοι πρόγονοι των σημερινών κατοίκων της.
Οι πρόσφυγες που ίδρυσαν την ΝΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ προέρχονται από 4 κυρίως χωριά της Ανατολικής Θράκης (Οκλαλί, Λαζαρκοϊ, Αμπαρλί και Άκαλα).
Τα χωριά αυτά βρίσκονται όπως είδαμε πολύ κοντά στην επαρχία της ΤΣΑΤΑΛΤΖΑΣ, κοντά στην λίμνη «Terkos» και υπάγονται στην ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΔΕΡΚΩΝ.
TO 1929 η NΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ θα μετονομαστεί σε ΝΕΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ, που είναι και το σημερινό όνομα του χωριού μας!!!
